Veri Tabanları Hakkında

Kütüphane Veri Tabanları 

Türk Tarih, Edebiyat, Kültür ve Sanat Makaleleri Veri Tabanı (Metin Erişimli)
Başta akademik dergiler olmak üzere, çeşitli yayınevi ve kurumlar tarafından basılan ilmî yayınlarda yer alan makalelerle sempozyum ve kongrelerde sunulan tebliğleri kapsamaktadır. Veri tabanında bibliyografik künyelere ve dijital izni alınan makalelerin tam metin PDF’lerine ulaşılabilmektedir (Arama sayfasından konu başlığı, makale adı, yazar adı, dil ve eklenme tarihinin yanı sıra “Makalelerin İçeriğinde Arama http://icerik.isam.org.tr/” sorgulaması da yapılabilmektedir).

İlahiyat Makaleleri Veri Tabanı (Metin Erişimli)
İlahiyat fakültelerinin yayımlamakta olduğu dergiler başta olmak üzere çeşitli yayınevi ve kurumlar tarafından basılan ilmî süreli yayınlarla sempozyum ve kongrelerde sunulan tebliğleri kapsayan veri tabanında bibliyografik künyelere ve izni alınabilen makalelerin tam metinlerine PDF olarak erişilebilmektedir (Arama sayfasından konu başlığı, makale adı, yazar adı, dil ve eklenme tarihinin yanı sıra “Makalelerin İçeriğinde Arama http://icerik.isam.org.tr/” sorgulaması da yapılabilmektedir).

Osmanlıca Makaleler Veri Tabanı (Metin Erişimli)
Osmanlıca dergilerdeki tarih, edebiyat ve dinî ilimlerle ilgili makalelerden oluşan veri tabanında hâlihazırda 40.000’den fazla makalenin künyesi ile tam metinleri (PDF olarak) yer almaktadır.

Risaleler Veri Tabanı (Metin Erişimli)
Tarih, edebiyat ve dinî ilimlerle ilgili ağırlıklı olarak Osmanlıca risaleleri kapsayan bu veri tabanında kaynakların künyelerine ve tam metinlerine erişilebilmektedir.

Osmanlı Salnâmeleri Veri Tabanı (Metin Erişimli)
Osmanlı devlet ve vilayet salnameleri ile nevsalleri kapsamaktadır. 670 adet eserin tam metin PDF’leri mevcuttur.

Makaleler Veri Tabanı (Künye Erişimli)
Bu veri tabanında sosyal bilimler sahasında yayımlanan ilmî dergilerdeki, sempozyum/konferans ve armağan kitaplarındaki makale ve tebliğ künyeleri yer almaktadır.

İlâhiyat Fakülteleri Tezler Veri Tabanı (Künye Erişimli)
İlahiyat Fakülteleri Tezler Katalogu 1953 yılından günümüze kadar tamamlanmış ve devam etmekte olan yüksek lisans ve doktora tezlerinin künyelerini içermektedir. İlahiyat fakültelerinde yapılmakta olan yüksek lisans ve doktora tezlerini duyuran bu veri tabanı sayesinde mükerrer tez yapılmasının önüne geçilebilmektir. İlahiyat fakültelerinden İSAM Kütüphanesi’ne ulaşan bilgiler sayesinde veri tabanı güncellenmektedir. 

Dokümantasyon Veri Tabanı (Metin Erişimli)
Bu veri tabanı TDV İslâm Ansiklopedisi’nde yer alan maddelerin yazımında başvurulan doküman dosyalarını araştırmacılarla paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır. Dokümantasyon veri tabanı sayesinde ansiklopedide yer alan madde başına ait dosyalar dahil doküman dosyalarında yer alan kaynakların ilk sayfalarının PDF görüntüsüne ulaşılabilir. Veri tabanında yer alan ve ihtiyaç duyulan kaynaklardan İSAM Kütüphanesi’nde kayıtlı olan eserlerin bibliyografik künyeleri kutuphane@isam.org.tr e-posta adresine bildirilerek fotokopileri ücreti mukabili talep edilebilir.
 

Arşiv Koleksiyonları

Hüseyin Hilmi Paşa Evrakı 
31 Mart Vakası sırasında sadrazam olan Hüseyin Hilmi Paşa’nın uzun memuriyet hayatı boyunca bulunduğu görevlerde yaptığı yazışmalardan oluşan koleksiyon son dönem Osmanlı tarihi, İttihat ve Terakkî Cemiyeti, Balkanlar ve Makedonya ile ilgilenen araştırmacılar açısından önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır. 1714-1928 tarih aralığındaki 3328 belgeden oluşan fon, 26 klasör ve 1729 dosyada tasnif edilmiştir.  

Yusuf İzzeddin Efendi Ailesi Evrakı
Veliaht Yusuf İzzeddin Efendi’nin 1916 yılında vefat ettiğinde bıraktığı malların idaresini Mehmed Tevfik Bey (Biren) vasi olarak üstlenmiştir. Gelirlerin aile fertleri arasında taksimi, yapılan harcamalar, malların idaresi gibi konular etrafında şekillenen evrak, önemli bir yeküne ulaşarak müstakil bir koleksiyon hâlini almıştır. 1916-1968 tarih aralığındaki 4048 belgeden oluşan fon, 17 klasör ve 1330 dosyada tasnif edilmiştir.  

Kemal Batanay Müzik Arşivi 
Türk musikisi bestekârı ve tâlik hattatı Kemal Batanay’ın (1893-1981) oluşturduğu koleksiyonda Hamparsum notalarının ve orijinal notaların varlığı bu arşivi değerli kılan en önemli noktadır. Koleksiyon çoğunlukla musiki erbabının meydana getirdiği nadide eserlerden oluşmaktadır. Arşivde öne çıkan evraklar arasında Kemal Batanay’ın kendi el yazısı ile yazdığı 1342 nota kâğıdı, 789 adet matbu ve 860 adet fotokopi nota kâğıdı, 55 adet orijinal ve fotokopi defter, 396 adet mecmua yer almaktadır. Koleksiyon sahibinin yaşadığı tarihleri kapsayan fon, 30 klasör ve 2137 dosyada tasnif edilmiştir.

Muhammed b. Tâvît et-Tancî Evrakı 
Faslı Prof.Dr. Muhammed b. Tâvît et-Tancî (1918-1974) ilmî neşirleriyle tanınan bir edebiyat, fıkıh ve tarih âlimidir. Koleksiyonda tarih, edebiyat, felsefe, hadis, astronomi gibi birçok konuda çalışmaları yer almaktadır. Defterler, müteferrik evrak ve bibliyografik fişlerden müteşekkil fon üç grupta toplanmıştır. Evrakın 550 adet gibi önemli bir kısmını defterler oluşturmaktadır. Büyük oranda akademik notları içeren bu defterler; bibliyografik bilgiler, fihrist çalışmaları ve istinsah edilmiş muhtelif eserlerin yanı sıra Tancî’nin başladığı fakat tamamlayamadığı araştırmaları içermektedir. Muhtelif evrak içerisinde 189 mektup yer almaktadır. 1814-1997 tarih aralığındaki fon, 96 klasör ve 768 dosyada tasnif edilmiştir.  

Veysel Paşa Evrakı 
Veysel Paşa Evrakı, Osmanlı Devleti’nin son dönem müşirlerinden olan Veysel Paşa’yla (1866-1892) oğlu Ali Rıza Paşa’ya (1901-1923) aittir. Evrak koleksiyonu paşaların, Balkanlar’da Manastır, Prizren, Yakova, İpek ve Kosova bölgelerindeki idari, askerî ve siyasi faaliyetleri ile şahsi işlerine dair yazışmalardan oluşmaktadır. 1866-1923 tarih aralığındaki fon, 141 belge, bir klasör ve 85 dosyada tasnif edilmiştir.  

Ziyad Ebüzziya Evrakı 
Gazeteci bir aile olan Ebüzziya ailesinin gözünden Osmanlı Devleti’nin son dönemine ve Cumhuriyet’in ilk yıllarına ait birincil kaynaklar sunan evrak, Ebüzziya ailesi ve Ziyad Ebüzziya olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. İlk belge grubu; gazeteci, yazar, yayıncı ve hattat Ebüzziya Mehmed Tevfik’le başlamakta, oğulları Talha Ebüzziya ve Velid Ebüzziya ile devam etmektedir. Ali Suâvi, Server İskit, Yunus Nadi, Recâizâde Mahmud Ekrem gibi Osmanlı son dönem aydınları ile yapılan yazışmalar, aileye ait yazışmalar, Tasvîr-i Efkâr gazetesinde yayımlanan makaleler, Matbaa-yı Ebüzziyâ’da basılan çok sayıda eser ve arabesk süslemeli eserlerle evrak grubu Osmanlı Devleti’nin son dönemine ışık tutacak çok değerli belge ve bilgiyi barındırmaktadır. İkinci belge grubu; Cumhuriyet döneminde yaşamış olan Ebüzziya Mehmed Tevfik’in torunu Ziyad Ebüzziya’nın, dönemin önde gelen isimleri ile yaptığı yazışmalar, Ebüzziya Matbaası’nda basılan özel koleksiyon niteliğindeki takvimler, kartpostal numuneleri vb. malzemelerden oluşmaktadır. Fon fotoğraf, gravür, harita ve gazete kupürü gibi çok zengin malzeme içeriğini barındırmaktadır. 1837-1993 tarih aralığındaki fon, 177 klasör ve 3878 dosyada tasnif edilmiştir. 

Orhan Şaik Gökyay Evrakı 
Orhan Şaik Gökyay (1902-1994), edebiyat tarihçisi, dil araştırmacısı ve önemli bir şairdir. Fonda; Gökyay’ın şahsi belgeleri (diploma, kimlik kartları, onur belgeleri ve fotoğraflar), yurt içi ve yurt dışından pek çok şahıs ve kurumla yaptığı yazışmalar, yayımlanmış şiirleri ve şiir denemeleri, yaptığı her türlü çalışmanın müsvedde nüshaları, edebiyat, tarih ve folklor alanındaki muhtelif çalışmaları ve yargılandığı Turancılık Davası ile ilgili belgeler yer almaktadır. 1940-1992 tarih aralığındaki fon, 106 klasör ve 2069 dosyada tasnif edilmiştir. 

Mehmed Safayhi Evrakı 
Mehmed Safayhi (1890-1977), Süleymaniye Kütüphanesi Müdürlüğü’nde 1937‐1970 yılları arasında tasnif memuru olarak görev yapmıştır. 216 dosyada tasnif edilen evrak; bibliyografik çalışmalar, fihrist ve muhtelif çalışmalar, mektuplar, aile, mesleki belgeler, müteferrik, şiir, dua ve notlar olmak üzere yedi başlık altında toplanmıştır. Tam metin olarak erişime açılan defterler, yüzlerce eserin bibliyografik bilgisini içermektedir. Alfabetik olarak birbirini takip eden defterler Süleymaniye Kütüphanesi’nde tasnif memuru olarak görev yaptığı dönemde Mehmed Safayhi tarafından hazırlanmış ve yazma eserlerin kataloglanmasında kılavuz olarak kullanılmıştır.

Cüneyd Kosal Klasik Türk Müsikisi Arşivi 
Cüneyd Kosal (1931-2018), klasik Türk musikisinin son dönemlerine yetişmiş, altmış beş yıl boyunca titizlikle oluşturduğu geniş nota arşivi ile alanında en büyük koleksiyoner unvanına sahip, önemli bir kanun sanatçısı ve bestekârdır. Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki klasik eserlere ait notaların yayımlanmasına katkıda bulunmanın yanı sıra, günümüze sadece ses kayıtları ulaşmış yüzlerce eseri onarıp notalarını yazarak Türk dinî musikisi repertuvarına kazandırmıştır.

Türk musikisinin günümüzdeki en önemli yazılı kaynakları arasında yer alan arşivde; 150.000 nota, 182 el yazması nota defteri ve perakende nota nüshaları, Türk müziği hakkında 478 adet kitap ve mecmua mevcuttur. 182 el yazması defterde yer alan 7428 eser kataloglanarak araştırmaya açılmıştır. 

Rıza Tevfik Bölükbaşı Evrakı 
II. Meşrutiyet döneminin “Feylesof” lakabıyla tanınan şair, edebiyatçı, politikacı ve felsefecisi Rıza Tevfik Bölükbaşı (1869-1949), tıp eğitimi görmüş, Osmanlı döneminde milletvekilliği yapmış, Sevr Antlaşması’nı imzalayan Osmanlı delegesi olarak “Yüzellilikler” arasında yer aldığı için uzun yıllar sürgünde yaşamıştır.

1856-1997 aralığındaki fon, otuz iki klasör ve 925 ayrı dosyada tasnif edilmiştir. Türkiye’nin ve dünyanın önde gelen kişileri ve kurumları ile yapılan yazışmalar başta olmak üzere, çalışma müsveddeleri, fotoğraflar ve gazete kupürlerinden oluşan evrakta 12.978 sayfalık 3998 belge mevcuttur. Fon, Osmanlı’nın son dönemi ve Cumhuriyet’in ilk yılları için çok önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır.

Bora Keskiner Koleksiyonu 
Osmanlı sanat tarihi sahasında çalışmaları bulunan Dr. Bora Keskiner İslam hat sanatı uzmanı olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Koleksiyon, Keskiner’in çeşitli sahaflardan temin ettiği muhtelif mektuplar, el yazması nota defterleri ve birtakım müsvedde notlardan oluşmaktadır. Cumhuriyet sonrası dönemde İstanbul’da Mevlevî muhitinin bir portresini sunması, Osmanlı toplumundaki tasavvuf ortamının Cumhuriyet sonrası nasıl bir içeriğe evrildiğini göstermesi bakımından önem arzeden koleksiyon, özellikle yakın dönem tasavvuf tarihi araştırmacılarına hitap etmektedir.

1927-2000 tarih aralığındaki evraklar, 4 klasör ve 124 dosyada tasnif edilmiştir. İçerisinde bulunan mektupların tamamına yakını bir Mevlevî şeyhi olan Sadık Kurç’a gelen mektupları ihtiva etmektedir. Sadık Kurç’un Halil Can ile yaptığı yazışmalar koleksiyondaki en önemli seriyi teşkil ederken Mehmet Ceylan ile yaptığı yazışmalar da önemli bir yekün tutmaktadır. Koleksiyonda Bestenigâr Ziya Bey’in istinsah ettiği şarkı nota defterleri, Halil Can’ın el yazısı metinleri öne çıkan parçalardır.

Timur Kocaoğlu Evrakı
Özbek asıllı, Türk tarihçi ve siyaset bilimcisi Timur Kocaoğlu (1947-) Colombia Üniversitesi’nde doktora tezini savunan ilk Özbek ilim adamıdır. Evrak, Kocaoğlu tarafından Amerika Birleşik Devletleri’nden bazı kitaplarla beraber İSAM’a bağış olarak gönderilmiştir.

1968-2019 tarih aralığındaki fon, 11 klasör ve 168 dosyada tasnif edilmiştir. Fon içerisinde Timur Kocaoğlu’na ait çok sayıda akademik çalışma, şahsi yazışma ve evrak bulunmaktadır. Kurtuluş Savaşı şehidi Doktor Yüzbaşı Şerafettin Bey’in el yazısıyla yazılmış şiir, hikâye ve piyeslerin yer aldığı defterler; Şerafettin Bey’in eşi Hasine Hanım’a, kardeşi şair Ahmet Kutsi Tecer’e ve babasına yazdığı mektuplar ile Osmanlı kartpostalları; Timur Kocaoğlu’nun babası Osman Kocaoğlu ile Kazak siyasi önderi Mustafa Çokay ve Ahmet Zeki Velidi Togan arasında yapılmış yazışmaların fotokopileri evrakın öne çıkan belgeleridir.

Kadı Sicilleri Kataloğu 
Tarih, iktisat ve hukuk gibi farklı bilim dallarında çalışan araştırmacıların istifade ettiği kadı sicilleri (şer‘iye sicilleri) yani Osmanlı mahkeme defterleri Osmanlı araştırmaları bakımından büyük bir önem arzetmektedir. Osmanlı toplumunun hukuki davalarını içeren bu kayıtlar, sosyal, kültürel, dinî, hukuki, iktisadi, demografik ve mimari çalışmalar için Osmanlı tarihinin vazgeçilmez kaynakları arasındadır.

Kadı sicillerinde sadece mahkemeye intikal etmiş hukuki ihtilafların kayıtları değil günümüzdeki noter kayıtlarına benzer işlemler, vakıf senetleri, alım satım, bağış, ödünç işlemleri; belediyecilikle ilgili belgeler ve düzenlemeler, pazarlarda satılan ürünlerin fiyatları; esnaf, zanaatkâr ve ticaret erbabına yönelik belgeler; miras taksimleri, terekeler, evlenme ve boşanmalar gibi medeni hukuka dair kayıtlar; vakıflara ve/veya kamuya ait binaların imarına ve tamirine ilişkin merkezden gelen hükümlerin ve fermanların suretleri de yer almaktadır. 

İSAM Kütüphanesi Arşivi, İstanbul, Anadolu ve Balkanlar ve Ortadoğu’nun bazı şehirleri de dahil olmak üzere dünyadaki en kapsamlı kadı sicilleri koleksiyonuna sahiptir. Veri tabanında kadı sicilleri ve ruznamçeler olmak üzere toplam 28.409 adet mahkeme defteri yer almaktadır. Defterler İSAM Kütüphanesi’nde dijital olarak incelenebilmektedir.

Meşihat Arşivi Defter Kataloğu
İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi’nden dijitalleri temin edilen 5255 defterden oluşan veri tabanı “Şeyhülislâmlık (Bâb-ı Meşihat) Arşivi Defter Kataloğu” adıyla basılmış olan esere göre hazırlanmıştır. Defterler; XVI ila XX. yüzyıllar arasında Şeyhülislamlık, Rumeli Kadıaskerliği, Anadolu Kadıaskerliği, Nakibüleşraflık, İstanbul ve Bilad-ı Selase Kadılıkları, Bab-ı Meşihat meclislerine ait defterler ile bazı ilmiye sınıfı mensuplarının faaliyetlerine dair belgelerden oluşmaktadır. 5.255 defterin dijitali, İSAM Kütüphanesi bünyesinde dijital olarak incelenebilmektedir.

Ulema Sicil Dosyaları 
Asılları İstanbul Müftülüğü Meşihat Arşivi’nde bulunan 6835 şahıs dosyasının dijitalleri, İSAM Kütüphanesi Arşivi’nde incelenebilmektedir. Dosyalar, şeyhülislamlık makamına bağlı olarak farklı kaza, bölge ve kademelerde görev yapan memurlara ait hâl tercümeleri, icazetname, nüfus ve maaş belgeleri gibi değişik birçok belgeden oluşmaktadır. Dosyaların bazıları sadece zarftan ibaret olup hâl tercümeleri bulunmamaktadır.